Jestem najlepszy! Czy to już narcyzm? Jak rozróżnić duże ego od zaburzenia osobowości i jak współpracować z osobami narcystycznymi – to główny wątek poniższego artykułu.
Czym jest narcyzm? Geneza pojęcia
Etymologia słowa narcyzm (osobowości narcystycznej) wywodzi się z mitologii greckiej, w której to, jej bohater Narcyz, zakochał się we własnym odbiciu i to tak nieszczęśliwie, iż zmarł z powodu niemożności bycia z kimś, kto poza odbiciem lustrzanym nie istnieje. Natomiast samo pojęcie narcyzmu po raz pierwszy zostało wprowadzone w roku 1899 przez Näckego.
Co to jest narcyzm?
Narcyzm, zwany też osobowością narcystyczną charakteryzuje się wysokim egocentryzmem, poczuciem i przekonaniem o swojej wyjątkowości i posiadaniu przerośniętych możliwości. Jest to zachowanie antagonistyczne, polegające na manipulowaniu innymi do osiągnięcia własnych celów i podbudowania swojego ego. Wiąże się to z brakiem empatii i arogancją, wręcz z pogardą w stosunku do innych ludzi. Jednak osoby narcystyczne posiadają niskie poczucie wartości, przez co łatwo ich urazić, a to prowadzi do nagłego, czasami drastycznego zakończenia znajomości. Istnieje wiele odmian zachowań narcystycznych, od tych najbardziej radykalnych (zaburzenia osobowości) po najłagodniejsze, przejawiające się pojedynczymi odstępstwami od normy.
Narcyzm w pracy. Po czym rozpoznać narcyza?
Powstaje pytanie jak rozpoznać typową osobę narcystyczną? Początkowo może się to wydawać oczywiste, zwłaszcza po tym jak już znamy zarys problematyki tego zaburzenia. Jednak nie zawsze te podręcznikowe cechy uwidaczniają się od razu. Narcyzi umiejętnie manipulują innymi, przez co mogą przybierać maskę człowieka miłego, kulturalnego i uprzejmego, by wymusić na danej osobie jakąś czynność.
By prawidłowo “zdiagnozować” osobowość narcystyczną warto znać podstawowe rodzaje zachowań takich ludzi. Osoby te:
- lubią przebywać w centrum uwagi,
- manipulują innymi, by osiągnąć swój cel,
- dążą do celu, wszystkimi możliwymi drogami (kłamstwo),
- odpychają ludzi, stawiając ich w niezręcznej sytuacji,
- operują sytuacjami tak by pokazać siebie w korzystnej odsłonie i nie ponieść konsekwencji,
- są obojętni na dobro i prawa drugiego człowieka,
- dążą do prestiżu, wysokiego statusu społecznego, w związku z czym zajmują stanowiska, w których łatwo awansować (biznes).
Obrona przed narcyzem
Narcyz w pracy to stanowisko często zauważalne, jednak mało pracowników-ofiar reaguje na takie zachowanie. Jak się bronić przed narcystycznym szefem czy współpracownikiem?
Ważne jest by nie ulec presji i bronić swojego zdania, tak by manipulujący Tobą narcyz nie był w stanie wyłapać Twoich słabych punktów. Nie daj się poniżać, miej silne poczucie własnej wartości i nie ulegaj naciskom, kierowanym w Twoją stronę. W takim przypadku nie warto wykazywać się empatią i troską. Wszystkie wymuszenia czy prośby o pomoc, praca za kogoś, są celowym zabiegiem, tak by uniknąć odpowiedzialności i zrzucić winę na pokrzywdzonego. Istotne jest by nie podsycać ego narcyza, dzięki czemu nie ma on pożywki, z której mógłby czerpać swoje poczucie wyższości.
Badania naukowe narcyzmu w pracy
Okazuje się, że narcyzm jest też doskonałym tematem do badań. Między innym badany jest jego wpływ na postawy zawodowe, w którym mierzy się relację tego zaburzenia z pięcioczynnikowym modelem osobowości (FFM – five factor model of personality) oraz zmierzenie wpływu narcyzmu na satysfakcję z pracy pod kontrolą FFM.
Wyniki pokazują, że narcyzm jest dodatnio skorelowany z ekstrawersją FFM i otwartością na doświadczenie oraz ma znaczący wpływ na zadowolenie z pracy. To pozwala lepiej zrozumieć rolę narcyzmu w postawach pracowników a co za tym idzie, ukazuje wady i zalety zatrudniania narcystycznych pracowników.
Narcyzm jako zaburzenie płciowe
Czy narcyzm można traktować jako zboczenie? W psychologii narcyzm uważa się za zaburzenia w przemianach libido skutkujące uporczywym tyranizowaniem zachowań seksualnych względem siebie, poczuciem zakochania we własnej osobie. Zamiennie stosuje się również pojęcie autoerotyzmu. Zachowania narcystyczne polegają na przenoszeniu libido z przedmiotów zewnętrznych (inni ludzie) na obiekt wewnętrzny, czyli samego siebie.
Miłość i pożądanie samego siebie w tak silnym stopniu jaki przejawia się w narcyzmie, nie dość, że powoduje zaburzenia psychiczne to znacząco zaburza płciowość. Osoba nie odczuwa pociągu fizycznego do innych ludzi, tylko przekierowuje całą swoją uczuciowość na siebie. Może to prowadzić do działań destrukcyjnych, takich jak perwersja, sadomasochizm względem siebie czy antyspołeczne zaburzenie osobowości. To ostatnie z nich, jest najcięższym typem narcystycznego zaburzenia charakteru, ze względu na całkowicie zaburzony rozwój superego. W wyniku tego osoby mogą się stać seksualnymi mordercami, u których pozostałości erotyzmu zanikają ustępując skrajnej formie wulgarnej agresji.
Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej na temat narcyzmu oraz innych zaburzeń płciowych zapraszam na stronę: http://www.nerwice.com/zboczenia-plciowe.
Źródła:
- Cierpiałkowska L., Soroko E., Zaburzenia osobowości. Problemy diagnozy klinicznej, s.154-158,319-320, UAM, Poznań 2017,
- Kobierzycki T., Libido i archetyp – Narcyzm i rozwój (Z.Freud, C.G. Jung, K. Dąbrowski), Studencka Szkoła Higieny Psychicznej, wykład, Warszawa 1984-1996,
- https://dezintegracja.pl/libido-i-archetyp-narcyzm-i-rozwoj-z-freud-c-g-jung-k-dabrowski/,
- Mathieu C., Personality and job satisfaction: The role of narcissism, Article in Personality and Individual Differences, October 2013.
Z taką osobą da się w ogóle współpracować? Mam kolegę w pracy który jest 100% narcyzem. Jejku… co chwilę patrzy w lusterko. Jest w dodatku napakowany i stale ogląda swoje mięśnie. Coś strasznego…